fbpx

Co i jak działa, czyli rzecz o składnikach aktywnych: Witamina C

dlaczego krem nie działa?, kosmetyczne obiecanki-cacanki, kosmetyki

W społeczeństwie, które starzeje się szybciej niż się tego wszyscy spodziewali, zdrowy, młody wygląd ma dla nas coraz większe znaczenie. Stan i jakość skóry są pierwszymi elementami, które służą nam ocenie naszego wyglądu. Nie dziwi więc fakt, iż naukowcy i firmy kosmetyczne szukają coraz nowszych rozwiązań i składników aktywnych zapewniających zdrowie i młody, piękny wygląd naszej skórze. Szczególnie, jeśli weźmiemy pod uwagę, że w walce z procesem starzenia skóry nasze ciało nam nie pomoże: nasz mózg bowiem, z niewiadomych przyczyn, nie uważa starzenia się skóry za proces wymagający naprawy i takie mechanizmy w naszej skórze nie zachodzą.

Niezależnie jednak od najnowocześniejszych rozwiązań kosmetycznych, witamina C jest najczęściej wymienianym składnikiem aktywnym, dzięki któremu możemy zachować zdrowie i piękno naszej skóry.

 

Witamina C witaminą młodej skóry

Już w 1747 r. brytyjski fizyk zidentyfikował witaminę C jako tajemniczy składnik zapobiegający szkorbutowi. W 1931 r. węgierski naukowiec nadał jej nazwę „hexuronic acid”, a nazwa kwas askorbinowy została przyjęta później i oznacza, że składnik ten ma antyszkorbutowe właściwości (anti-scorbutic). W trakcie kolejnych lat badań zostały odkryte jej silne właściwości antyoksydacyjne oraz wpływ na szereg procesów, za które witamina C jest odpowiedzialne w naszym organizmie (m.in. produkcja kolagenu, gojenie ran, utrzymanie kości i zębów w dobrym stanie).

Setki badań i artykułów naukowych podkreślają także jej dobroczynne działanie na skórę w zakresie walki z fotostarzeniem się skóry (działanie antyoksydacyjne, rozjaśniające skórę i przebarwienia związane z promieniowaniem UV, działanie przeciwzapalne, a nawet ochrony przed działaniem promieniowania UV)

Składnik ten jest znany każdej kobiecie pielęgnującej skórę i znajduje się przynajmniej w jednym produkcie każdej marki kosmetycznej. Dostępna wiedza o szkodliwym działaniu  wolnych rodników i antyoksydantach, powoduje, że z coraz większym przekonaniem sięgamy po serum antyoksydacyjne bazujące na witaminie C. Trend ten prowadzi do swoistego wyścigu wśród marek kosmetycznych: 15 %, 20%, a nawet 30 % stężenie witaminy C w kosmetykach może wzbudzić pytanie: który produkt wybrać, aby serum antyoksydacyjne było efektywne.

Skuteczności witaminy C nikt nie kwestionuje. Pod nazwą znanej nam jednak witaminy, kryją się w kosmetykach różne nazwy: m.in. kwas askorbinowy, magnesium ascorbyl phosphate (MAP), sodium ascorby phosphate (SAP), palmitynian askorbylu (ascorbyl palmitate), tetra hexyldecyl askorbylu (ascorbyl tetraisopalmitate).

W podejmowaniu decyzji pomocna będzie wiedza o tym, która z witamin C jest skuteczna, stabilna, jak działa i czy zawarta w danym roztworze z dodatkowymi składnikami, da nam oczekiwane efekty. Ważne jest także czy przenika do partii skóry, w których powinien być, aby zadziałać, a także czy istnieją naukowe artykuły, badania kliniczne (z podwójną ślepą próbą, z kontrolowanym placebo), które pokazuję jak dany składnik działa po nałożeniu na skórę człowieka.

Biochemia witaminy C

Kwas askorbinowy to naturalnie występujący antyoksydant, który większość roślin zwierząt syntetyzuje z glukozy. Człowiek jest jednym z nielicznych żywych stworzeń, które nie syntetyzuje tej substancji samodzielnie i uzupełnia ją w pokarmie. Jej nadmiar jest usuwany, co powoduje, że jej zawartość w skórze nie jest wystarczająca. Z tego względu stosowanie kwasu askorbinowego bezpośrednio na skórę nabrało dużego znaczenia. Z dwóch form kwasu askorbinowego tylko kwas L-askorbinowy jest aktywną biologicznie formą.

Jako składnik rozpuszczalny w wodzie, kwas askorbinowy działa w wodnych partiach komórki. Podczas ekspozycji skóry na słońce, chroni ją przed stresem oksydacyjnym, poprzez systematyczne przekazywanie elektronów wolnym rodnikom i neutralizowanie ich, samemu nie stając się szkodliwym dla skóry.

Problem stabilności kwasu askorbinowego

Jedną z najtrudniejszych kwestii do rozwiązania przez przemysł kosmetyczny w wykorzystaniu kwasu askorbinowego jest jego stabilność. Rozpuszczalny w wodzie, szybko reaguje z powietrzem, promieniowaniem słonecznym (światłem dziennym) i utlenia się tracąc swoje właściwości. Na utratę stabilności i właściwości wpływają również jony metali tzw. ciężkich przede wszystkim miedzi i żelaza. Wg badań stabilność kwasu askorbinowego jest najlepsza w środowisku kwaśnym poniżej 3.5 [5,8]

Przy pH poniżej 3,5 ładunek jonowy molekuły zostaje usunięty i dzięki temu przenika przez warstwę rogową skóry.

Z czasem serum zaczyna zmieniać swoją barwę z prawie przezroczystej na jasnożółtą, do brązowej. To oznacza, że witamina c uległa utlenieniu ze względu na dostęp światła i powietrza nie spełnia już swoich zadań we właściwy sposób.To wskazówka dla nas, że czas wymienić produkt na nowy.

Wg przeprowadzonych badań skuteczność witaminy C związana jest również z jej stężeniem, jednak tylko do 20 %.

Jednym z zastosowanych sposobów na wzmocnienie stabilności kwasu askorbinowego jest połączenie go z witaminą E (tokoferol) lub innymi składnikami jak np. z kwasem ferulowym.

Witamina C dodatkowo regeneruje witaminę E, zwiększając jej możliwości działania antyoksydacyjnego na skórę.

Badania potwierdzają, że działanie kwasu askorbinowego i witaminy E jest efektywniejsze niż każdej z substancji oddzielnie. Ponadto oba składniki działają skuteczniej niż np. izoflawony roślinne.

Również kombinacja z tyrozyną czy cynkiem zwiększa biowitalność wit. C nawet 20 razy.

Ze względu na kwaśne pH preparaty z kwasem askorbinowym mogą jednak podrażniać skórę, wywoływać szczypanie, pieczenie i zaczerwienienie.

Z tych dwóch powodów (skutki uboczne oraz brak stabilności) rozpoczęły się poszukiwania pochodnych kwasu askorbinowego.

Efektywność działania pochodnych witaminy C

Najczęściej wymieniane stabilne i skuteczne pochodne witaminy C to: SAP (sodium ascorbyl phosphate), MAP (magnesium ascorbyl phosphate), ascorbyl palmitate i najnowsza tetrahexyldecyl ascorbate.

Nie ulega wątpliwości, że każda z pochodnych kwasu askorbinowego jest dużo bardziej stabilna i łatwiej skomponować produkt kosmetyczny zawierający pochodną jako składnik.

Jednak badania dotyczące każdej z tych substancji oddzielnie czy w porównaniu z kwasem askorbinowym nie są częste, co powoduje brak jednoznacznej odpowiedzi dotyczącej skuteczności pochodnych kwasu askorbinowego.

Badania przeprowadzone nad skutecznością kwasu askorbinowego i jego dwóch pochodnych MAP i ATIP (Ascorbyl tetra-isopalmitoyl) dowiodły, że w środowisku wodnym kwas askorbinowy ma największą moc antyoksydacyjną. Wniosek z tych badań był bardzo prosty: pochodne nie dają tego samego efektu na skórze co kwas askorbinowy.

Nie oznacza to całkowitego wyeliminowania tych składników z kosmetologii. Ich działanie może nie jest dokładnie takie samo jak kwasu askorbinowego, jednak są bardziej stabilne, a więc mają szersze możliwości zastosowania, np. w kremach czy emulsjach. Jednak ich działanie będzie miało dużo mniejszy zakres.

Najbardziej stabilną formą i do tej pory uznawana za najbardziej skuteczną jest MAP (magnesium ascorbyl phosphate), ze względu na wyższe pH gwarantujące stabilność roztworu, przy jednoczesnym potwierdzonym przenikaniu w głąb skóry.

W produktach pielęgnacyjnych na dzień i na noc (kremy, emulsje) występuje inna pochodna, jaką jest ascorbyl palmitate, czyli połączenie kwasu askorbinowego z olejem palmitynowym. Jest to bardzo popularny składnik, jednak pod wpływem działania promieniowania UV stający się toksyczny dla komórek skóry.

Najskuteczniejszy i najbezpieczniejszy jest kwas askorbinowy

Z dostępnych materiałów wynika jasno, że kwas askorbinowy jest ciągle najbezpieczniejszym i najskuteczniejszym rozwiązaniem dostarczenia witaminy C naszej skórze.

Jego działanie jest potwierdzone i udokumentowane.

Czas jednak przejść od teorii do praktyki. Rynek kosmetyczny oferuje dziesiątki serum z witaminą C (kwasem askorbinowym). Jak wybrać najlepsze?

Analizie zostało poddanych 8 najbardziej produktów wykorzystujących witaminę C w postaci kwasu askorbinowego, w wysokim stężeniu, pełniących funkcję serum antyoksydacyjnego i cieszących się popularnością wśród klientów.  Każdy z produktów został przeanalizowany pod kątem następujących kryteriów:

– stabilność kwasu askorbinowego zmierzoną poprzez pH produktu, ale też składniki tzw. pomocnicze stabilizujące witaminę C

– stężenie witaminy C

– działanie dodatkowe

– dostępność

– cena produktu

Wyniki analizy w poniższych tabelach.

witC1

witC2 witC3

Wnioski

Witamina C niewątpliwie jest składnikiem, który działa na naszą skórę. Pytanie jednak w jakiej formie i w jakim produkcie jej działanie jest rzeczywiste, a nie deklaratywne. Mała ilosć badań nie skreśla pochopdnych witaminy C, ale nie przekonuje mnie też, że jest najbardziej efektywne rozwiązanie. Dlatego moja rekomendacja to serum antyoksydacyjne z wysokim stężeniem witaminy C. Taki produkt jest na pewno, świetnym rozwiązaniem dla naszej skóry, niezależnie od jej rodzaju. Ważne jednak, aby wybrać produkt o właściwej skuteczności działania. Tylko wtedy zobaczymy efekty działania witaminy C na naszej skórze. Nie oczekujmy jednak tych efektów natychmiast. Serum antyoksydacyjne to produkt do używania regularnie i długofalowo, aby chroniąc skórę od wewnątrz, zapewniać jej zdrowy i młody wygląd.

 

Agnieszka Zielińska 

Twój Skin Ekspert 

 

Dla zainteresowanych źródła:

  1. Rhein Linda D., Fluhr Joachim W., Starzenie skory, aktualne strategie terapeutyczne, MedPharm Polska, 2013
  2. Wikipedia: Vitamin C, History, discovery and sources.
  3. https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminC-HealthProfessional/
  4. Juan Du, Joseph J.Cullen, Garry R. Buettner, Ascorbic Ascid: Chemistry, biology and the treatment of cancer
  5. Pimori Saokar telang, Vitamin C in dermatology, Indian Dermatology Online Journal, April- June 2013
  6. Beauty Brains: https://thebeautybrains.com/2014/05/which-kind-of-vitamin-c-is-best-for-skin-the-beauty-brains-show-episode-31/
  7. DeRitter Elmer, Vitamins in Pharmaceuticals Formulations, Journal of Pharmaceutical Sciences, October 1982
  8. Farris Patricia K., Witaminy jako kosmeceutyki: witamina C w Draelos Diana Zoe, Kosmeceutyki, seria Dermatologia kosmetyczna, Wrocław 2011
  9. Darr D., Dunston S., Faust H, Pinnell S. Effectiveness of antioxidants (vitamin C and E) with and without sunscreens as topical photoprotectants
  10. Burke KE, Interaction of vitamins C and E as better cosmeceuticals.
  11. Lin JY, Tournas JA, Burch JA, Monteiro-Riviere NA, Zielinski J, Topical isoflavones provide effective photoprotection to skin
  12. Campos PM, Goncalves GM, Gaspar LR, In vitro antioxidant activity and in vivo efficacy of topical formulations containing vitamin C and its derivatives studies by non-invasive methods, Skin Res. Technology, August 2008
  13. Elmore AR, Final Report of the safety assessment of L-Ascorbic Acid, Calcium Ascorbate, Magnesium Ascorbate, Magnesium Ascorbyl Phosphate, Sodium Ascorbate
  14. Meves A1, Stock SN, Beyerle A, Pittelkow MR, Peus D , Vitamin C derivative ascorbyl palmitate promotes ultraviolet-B-induced lipid peroxidation and cytotoxicity in keratinocytes.

oraz

https://medlineplus.gov/ency/article/002404.htm

https://umm.edu/health/medical/altmed/supplement/vitamin-c-ascorbic-acid

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3875932/

https://biotechnologia.pl/kosmetologia/artykuly/rola-witaminy-c-i-jej-pochodnych-w-metabolizmie-skory-czesc-i,642

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3167265/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2615459/

https://chemistscorner.com/are-vitamins-effective-in-cosmetics/

https://www.smart-publications.com/articles/special-update-on-ascorbyl-palmitate-the-fat-soluble-vitamin-c

https://health.howstuffworks.com/skin-care/information/nutrition/vitamin-c-benefit-skin.htm

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12823436

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10522500

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18839043

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16029672

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22406231

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18505499/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4562654/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12789176